“Ra-Dü-Se” Solfeji için “Ra-Dü-Se” Notası (4)
“Ra-Dü-Se” Solfeji için “Ra-Dü-Se” Notası (4)
Şimdi, buraya kadarki anlatımları topluca örnek bir nağmeye aksettirelim ve Arel-Ezgi-Uzdilek esaslarına göre Porte çevirisini gerçekleştirelim:
4/4 $| R~DS^C | ,NH#,V^@+R || +(RDS*)\ +(‘CS!DS)\ |& [+RV]. [HN]. [CS]. [!DS]. |
|: [H!NH] [N!CN] [CSC][S!DS]_ {1}| \\[DRS^]\ \\[S^DC]\ \\[CS^N]\ ”H\.. C\\\ :|{1}
{2}| D_. [DS]\ | @R__ |{2}&$
Aşağıda, “Gelmiş Değil Böyle Peri” güfteli, Şakir Ağa’nın Saba makamında ve Semai usulünde Tavşancası’nın Mus2okur nota çıktısı ve hemen altında “Ra-Dü-Se” Notası ile notalandırılmış şekli görülmektedir:
GELMİŞ DEĞİL BÖYLE PERİ - Şakir Ağa'nın Saba Tavşancası
Güftesi Nuri'nin ve Usulü Semai (3/8)
Metronom dakikada sekizde birlik 144 vuruş
___________________
Gelmiş değil böyle peri Semmur gibi zülfün teli Doldur bana bir bâdeyi
Hiç görmedim çoktan beri Seyreyleyen olur deli Pür neş'e kıl dildâdeyi
Olsam ne var ben müşteri Değmis midir ağyâr eli Şâd eyle bu üftâdeyi
Hiç görmedim çoktan beri Hiç görmedim çoktan beri Hiç görmedim çoktan beri
___________________
Yukarıdaki iki sütunluk sayfa düzeninde, dizeler notaların bir altındaki satırlara özel bir kaideye göre yerleştirilmiştir. Sözcükler ölçü-başı ayrışacak tarzda boşluklarla kesilerek heceleri gruplandırılmış, hecelerdeki sesli harfler eşleştikleri notalara koşut uzatılmıştır. ASCII kısıtlaması yüzünden, Türkçe özel karakterler, ancak sonda münhasıran verilen dörtlüklerde kullanılabilmiştir. Bununla birlikte, elektronik iletişimlerde, zaten uzunca bir dönemdir Türkçe özel karakterler kullanılmaksızın mesajlaşılması gerçeği ile karşı karşıyayız ve bu tür uygulamalara oldukça aşinayız.
Dikkat edilirse, susların ölçü içindeki süresi kendiliğinden aşikar olunca, bilhassa bunların süresini belirtmek gerekliliği ortadan kalkmaktadır. Nitekim, Aranağme’nin dolaplarında süre uzunlukları sekizde birlik takıyla ifade edilmiş olan suslara, Nakarat ve Meyan dolaplarında ayrıca süre takısı vermek gerekli görülmemiştir; çünki nota(lar)dan sonra o ölçünün dolmasına ne kadar süre kaldığı malumdur. Ölçü tamamen boş olsa, oraya konacak bir sus işaretine yine süre takısı eklemek hiç gerekmeyebilecektir.
* * *
Usul vuruşlarını ihtiyaç halinde kodlayabilmek için, “Ra-Dü-Se” Notası çerçevesinde ve ASCII kısıtlamasına sadık kalınarak aşağıdaki işaretler önerilmektedir:
/ Düm 1 vuruş
// Düüm 2 eşit vuruş uzunluğunda
% Düme 1’lerden toplamda 2 eşit vuruş
%/ DümeDüüm 1+1 yani toplamda 2 eşit vuruş
- Tek (Hek) 1 vuruş
_ Teek (Heek) 2 eşit vuruş uzunluğunda
_ . Teeek (Heeek) 3 eşit vuruş uzunluğunda
: Teke Yarımlardan toplamda 1 vuruş
= Teke 1’lerden toplamda 2 eşit vuruş
; Teekkaa 1’lerden toplamda 2 eşit vuruş
;_ Teekkaaaa 1 + 2 yani toplamda 3 eşit vuruş
? Taaheek 1’lerden toplamda 2 eşit vuruş
Usulün mertebesi, eserin başına yazılacak ölçü zaman birimi tarafından belirlenecektir. Sözgelimi, 3/4’lük bir eserde, usulün vuruş mertebesi dörtte birlik nota süresidir; 8/8’lik bir eserde, mertebe sekizde birliktir; vs...
Aşağıda meşhur bazı usuller “Ra-Dü-Se” Notası çerçevesinde kodlanmıştır:
Semai 3/2, 3/4, 3/8...
/ - - velvelesiz
Düm Tek Tek
% = = velveleli
Düme Teke Teke
Türk Aksağı 5/2, 5/4, 5/8...
// _ - velvelesiz
Düüm Teek Tek
/ : ; : velveleli
Düüm Teke Teekkaa Teke
Devr-i Hindi 7/4, 7/8, 7/16, 14/16...
/ - - // _ velvelesiz
Düm Tek Tek Düüm Teek
/ ; %/ - : velveleli
Düüm Teekkaa DümeDüm Teek Teke
Devr-i Aryan 7/4, 7/8, 7/16...
// ;_ == velvelesiz
Düüm Tekkaaaa Teekee
/ : ;_ : : velveleli
Düüm Teke Teekkaaaa Teke Teke
Düyek 8/4, 8/8, 8/16, 16/16...
/ _ - // _ velvelesiz
Düm Teek Tek Düüm Teek
/ : ; %/ - : velveleli
Düüm Teke Teekkaa DümeDüüm Teek Teke
Çiftesofyan 9/4, 9/8, 9/16...
// _ // _. velvelesiz
Düm Tek Düm Teek
% = % = : velveleli
Düümee Teekee düümee teekee teke
Evfer 9/4, 9/8, 9/16, 18/16...
// = // - _ velvelesiz
Düüm Teke Düüm Tek Teek
/ : ; %/ - _ velveleli
Düüm Teke Teekkaa DümeDüüm Teek Teeeek
Tekvuruş 11/4, 11/8, 11/16...
// _ - // _ _ velvelesiz
Düüm Teek Tek Düüm Teek Teek
/ : ; : % ; ; velveleli
Düüm Teke Teekkaa Teke Düümee Teekkaa Teekkaa
Nim Çenber 6/2, 12/4, 12/8...
/ : / ? : velvelesiz
Düüm Teke Düüm Taaheek Teke
/ : ; / / - : ; ; velveleli
Düüm Teke Teekkaa Düüm Düüm Teek Teke Teekkaa Teekkaa
1 2 3 <<< Önceki sayfa / Sonraki sayfa >>> 5