Bu sayfada, Türk makam müziğine has usullerin, çift-katmanlı daireler içinde, hem nota süreleriyle, hem düm-tek heceleriyle gösterildiği bir metod ileri sürülmektedir. Dairesel çizimleri yapmaya hizmet eden MS EXCEL macro kodu, Yük. Müh. M. Uğur Keçecioğlu tarafından, isteğe ve tarife özel geliştirilmiştir. Önerilen metod ile usullerin (tarihsel edvar kitaplarında gösterildiğine benzer olarak, ancak bundan sonra Batı notasyonuyla tahkim edilmiş biçimde) çok daha kolay vurulabileceği savunulmaktadır.

24 Şubat 2016

Dr. Ozan Yarman

*    *    *

İsmail Hakkı Özkan’a göre usulleri dairesel çizdiren sıkıştırılmış EXCEL dosyası için tıklayın.

Yukarıda sunulan grafikteki dairesel gösterimin özellikleri şöyledir:

1. 1.Darpler saat yönünde olup, usulümüz 12:00 konumundan vurulmaya başlanır.
   

2. 2.“Düm-tek” heceleri, ayarlı pasta dilimleri içinde nota süreleriyle eşleştirilmiştir.
   

3. 3.Koyu font stili (bold) sağ eli, normal font stili (regular) sol eli, italik font stili ise her iki eli işaret eder.
   

4. 4.“Te-ke” ve “Dü-me” gibi bitişik darpler tirelenmiştir. Bunlar asla müstakil olarak düşünülmez.
   

5. 5.Tüm harfler büyükse (DÜM) kuvvetli vuruş, sadece ilk harf büyükse (Düm) orta şiddetli vuruş, tüm harfler küçükse (düm) zayıf vuruş ve tüm harflerin arası birer boşlukla açıksa (d ü m)  en zayıf vuruş anlaşılır.
   

6. 6.Bir daireye sığmayacak kadar çok darp gerektiren (uzun soluklu) usuller için, birden fazla daire ayrı ayrı (farklı worksheet’ler kullanılarak) çizdirilebilir.
   

7. 7.Alternatif darpler, resimde gösterildiği gibi, parantez içinde belirtilebilir.
   

8. 8.Bazı özel hallerde, her iki kudüm zahmesinin sol kudüme birlikte vurulacağını belirtmek üzere, darbin altı çizilir.
   

9. 
   

10. 
    

11. İndirilen dosyadaki MS EXCEL macro kodu, “A” sütununda bulunan nota süresine dair kesir değerlerini dairesel yerleştirimli notalara çevirir. İlaveten “B” sütununa girilen düm-tek hecelerini kullanıcı tarafından belirlenmiş font stillerine formatlar. Dilerseniz, açıklanan metod çerçevesinde, B sütununa “ten-nen-ni” heceleri girebilirsiniz.
    

12. 
    

13. “A” sütunundaki 1 sayısı ile dörtte birlik nota, 2 sayısı ile ikide birlik nota, 4 sayısı ile birlik nota ifade edilir. Bu mantıkça, 1/2 değeri sekizde birlik notayı, 1/4 değeri onaltıda birlik notayı, 1/8 değeri otuzikide birlik notayı anlatır.
    

Tarif edilen uygulama ışığında, herhangi bir usulü mertebelerine göre çeşitlendirebilirsiniz.

NOT: Eğer sisteminizde OPUS TEXT fontu bulunmuyor ise, Sibelius Scorch uygulamasını bilgisayarınıza indirip kurmak suretiyle edinebilirsiniz.